Η περιοχή του Γεωπάρκου Χελμού-Βουραϊκού

Το Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO Χελμού-Βουραϊκού απλώνεται στη Βόρεια Πελοπόννησο σε μια έκταση 647 τ.χλμ. Πρόκειται για μια ορεινή περιοχή η οποία φιλοξενεί περίπου 6700 κατοίκους διάσπαρτους σε χωριά και κωμοπόλεις, ανάμεσα σε ψηλά βουνά και βαθιές κοιλάδες ποταμών. Είναι μέλος του Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων ήδη από το 2009, και εντάχθηκε στο πρόγραμμα της UNESCO το 2015, εξαιτίας ενός συνδυασμού ποικιλόμορφων γεωλογικών, φυσικών και πολιτιστικών στοιχείων που του χαρίζουν τον μοναδικό χαρακτήρα του. Μέχρι σήμερα, έχουν οριστεί 43 διαφορετικοί γεώτοποι και 7 γεωδιαδρομές στα οποία ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί, μαθαίνοντας για την ξεχωριστή γεωλογία του τόπου, την πλούσια βιοποικιλότητα, την ιδιαίτερη πολιτιστική ιστορία του και την ανθρώπινη δραστηριότητα. To «Γεωπάρκο Χελμού-Βουραϊκού» φιλοξενεί μοναδικά τοπία, τα οποία συνδυάζει με σημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και άρτιες επιστημονικές, εκπαιδευτικές και τουριστικές υποδομές λειτουργώντας ως μοχλός για τη Βιώσιμη Τοπική Ανάπτυξη.

Υπεύθυνη για το Γεωπάρκου Χελμού- Βουραϊκού είναι η Μονάδα Διαχείριση (ΜΔ) Εθνικού Πάρκου Χελμού-Βουραϊκού & Προστατευόμενων Περιοχών Βόρειας Πελοποννήσου του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., που περιλαμβάνει 18 Προστατευόμενες Περιοχές του Δικτύου «Natura 2000».

Την επιστημονική επίβλεψη του Γεωπάρκου, έχει το εργαστήριο Παλαιοντολογίας και Στρωματογραφίας, Πανεπιστημίου Πατρών, με επικεφαλή τον καθηγητή γεωλογίας κ. Γιώργο Ηλιόπουλο.

Γεωποικιλότητα

Η περιοχή του Γεωπάρκου καλύπτεται σε σημαντικό ποσοστό από ασβεστολιθικά πετρώματα πολλές φορές έντονα καρστικοποιημένα (καρστικοποίησης=διάλυση του ανθρακικού ασβεστίου από το νερό).

Η ποικίλη γεωμορφολογία (απόκρημνα βουνά, πόλγες κλπ) και οι ιδιαίτερες συνθήκες του εδάφους και του περιεχόμενου νερού στις περιοχές αυτές δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη ενδημικών ειδών (είδη που δεν συναντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο). Για παράδειγμα ο όμορφος ασβεστολιθικός όγκος του Χελμού αποτελεί ένα βοτανικό Παράδεισο για ολόκληρη την Βόρεια Πελοπόννησο.

Η ασβεστολιθική φύση της περιοχής επηρεάζει σημαντικά και την πανίδα. Στο εκτεταμένο υπόγειο καρστικό της δίκτυο ευδοκιμεί μια από τις πιο σημαντικές χειμερινές αποικίες νυχτερίδων στην Ευρώπη (και η μεγαλύτερη στην Ελλάδα). Ανακαλύφθηκε στον γεώτοπο Σπήλαιο των Λιμνών αποικία όπου φιλοξενούνται σε διάφορες εποχές του έτους περισσότερες από 18.000 πτερυγονυχτερίδες (Miniopterus schreibersi) και εννέα επιπλέον είδη.

Βιοποικιλότητα

Η πλούσια γεωποικιλότητα του γεωπάρκου συνδέεται άρρηκτα με την σημαντική βιοποικιλότητα που παρουσιάζει. Στην περιοχή του γεωπάρκου ευδοκιμούν περισσότερα από 1100 είδη φυτών. Έξι από αυτά μπορούν να βρεθούν μόνο στην περιοχή του γεωπάρκου και η ύπαρξή τους συνδέεται άμεσα με τον τύπο του εδάφους που φύονται και ευδοκιμούν. Παράλληλα η περιοχή φιλοξενεί σημαντική ποικιλία ειδών πανίδας: έντομα, αμφίβια, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά. Συνολικά έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα 52 είδη σπονδυλωτών και 73 είδη ασπόνδυλων οργανισμών.

Ιστορία και Πολιτισμός

Η περιοχή του γεωπάρκου είναι μια περιοχή με πλούσια ιστορία και πολιτισμό. Το έντονο γεωμορφολογικό ανάγλυφο της περιοχής αποτέλεσε πολλές φορές πεδίο σκληρών μαχών αλλά και απροσπέλαστο καταφύγιο ηρώων κατά απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων τόσο από τους Τούρκους όσο και από τους Γερμανούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Επίσης τα ψηλά βουνά όπως ο Χελμός, έχουν γίνει πολλές φορές πηγή έμπνευσης για Δημοτικά Τραγούδια.

Oι μύθοι και οι δοξασίες που αφορούν την περιοχή του γεωπάρκου μοιάζουν ατελείωτα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο γεώτοπος της Στύγας.

Η ύπαρξη του ασβεστολιθικού πετρώματος σε τόσο μεγάλη αφθονία στην περιοχή του γεωπάρκου έχει σαφώς επηρεάσει την αρχιτεκτονική κυρίως των παραδοσιακών οικισμών που βρίσκονται διάσπαρτοι στις πλαγιές των βουνών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός στον γεώτοπο Βεσίνι.

Τέλος, τα σπήλαια από την αρχαιότητα αποτελούσαν τόπους λατρείας. Έτσι και σήμερα λοιπόν πολλοί ναοί έχουν κτιστεί μέσα σε σπήλαια ή κάτω από μεγάλες βραχοσκεπές, όπως το ιστορικό μοναστήρι που βρίσκεται στον γεώτοπο του Μεγάλου Σπηλαίου και ο Βυζαντινός ναός της Ανάληψης στον αντίστοιχο γεώτοπο.